ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Παγκόσμια Ημέρα Σεξουαλικής Υγείας
“Sexual Justice: What Can We Do?”
4 Σεπτεμβρίου 2025
Το 2010 με πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Ένωσης Σεξουαλικής Υγείας (WAS) καθιερώθηκε η 4η Σεπτεμβρίου ως παγκόσμια ημέρα σεξουαλικής υγείας. Στόχος του εορτασμού αυτής της ημέρας ήταν και είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού στο κομβικό ρόλο που διαδραματίζει η σεξουαλικότητα στην ανθρώπινη ύπαρξη και υγεία αλλά και η εμπέδωση της ιδέας ότι η σεξουαλική υγεία αποτελεί πανανθρώπινο αγαθό και δικαίωμα.
Η σεξουαλική υγεία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHΟ), ορίζεται ως κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας σε σχέση με τη σεξουαλικότητα του ατόμου και όχι απλώς ως απουσία ασθένειας, δυσλειτουργίας ή αναπηρίας του αναπαραγωγικού συστήματος. Βασική παράμετρος της σεξουαλικής υγείας είναι η ελεύθερη ανάπτυξη της σεξουαλικότητας του ατόμου και η επίτευξη ευχάριστων και ασφαλών σεξουαλικών εμπειριών με βάση το σεβασμό και τη συναίνεση χωρίς εξαναγκασμό, διακρίσεις και οποιασδήποτε μορφής βία. Για να επιτευχθεί και να διατηρηθεί η σεξουαλική υγεία, τα σεξουαλικά δικαιώματα όλων των ατόμων πρέπει να γίνονται σεβαστά, να προστατεύονται και να πληρούνται.
Η φετινή εκστρατεία έχεις ως θεματικό της επίκεντρο τη σεξουαλική δικαιοσύνη. Σεξουαλική δικαιοσύνη υφίσταται όταν όλοι οι άνθρωποι έχουν τους πόρους και τη δυνατότητα να λαμβάνουν ελεύθερα αποφάσεις σχετικά με το σώμα τους, τη σεξουαλικότητα και τις αναπαραγωγικές τους επιλογές και να απολαμβάνουν ισότιμης πρόσβασης σε τεκμηριωμένη ενημέρωση, εκπαίδευση και υπηρεσίες παροχής ιατρικής φροντίδας σχετικά με τη σεξουαλική υγεία.
Το φάσμα των θεμάτων που άπτονται της σεξουαλικής υγείας είναι ιδιαίτερα ευρύ και περιλαμβάνει τη ταυτότητα του φύλου και τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τους τρόπους έκφρασης της σεξουαλικότητας, τις σεξουαλικές σχέσεις και την ευχαρίστηση-ηδονή που απορρέει από τη σεξουαλική εμπειρία. Επίσης περικλείει πληθώρα αρνητικά φορτισμένων καταστάσεων, πρακτικών και παθήσεων όπως:
- τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) και τις απώτερες συνέπειές τους (π.χ. καρκίνος και υπογονιμότητα)
- τις ανεπιθύμητες κυήσεις
- τη σεξουαλική βία
- επιβλαβείς πρακτικές που εφαρμόζονται για κοινωνικούς, θρησκευτικούς ή πολιτισμικούς λόγους και όχι ιατρικούς (π.χ. κλειτοριδεκτομή) και
- τη σεξουαλική δυσλειτουργία.
Η σεξουαλική δυσλειτουργία αναφέρεται σε οποιαδήποτε κατάσταση εμποδίζει το άτομο ή το ζευγάρι να βιώσει ικανοποίηση-ευχαρίστηση από τη σεξουαλική δραστηριότητα. Περιγράφονται τέσσερις κύριοι τύποι σεξουαλικών δυσλειτουργιών:
- Η διαταραχή μειωμένης ερωτικής επιθυμίας
- Η διαταραχή σεξουαλικής διέγερσης. Στις γυναίκες εκφράζεται κυρίως με μειωμένη ή απούσα εφύγρανση του κόλπου και στους άνδρες με στυτική δυσλειτουργία, αδυναμία δηλαδή επίτευξης ή/και διατήρησης ικανοποιητικής στύσης για σεξουαλική πράξη
- Η διαταραχή οργασμού, κατά την οποία καθυστερεί ή δεν βιώνεται καθόλου το αίσθημα ηδονικής κορύφωσης του οργασμού. Εδώ υπάγονται και οι διαταραχές εκσπερμάτισης στον άνδρα, όπως η πρόωρη και η καθυστερημένη ή απούσα εκσπερμάτιση και
- Η διαταραχή επώδυνης σεξουαλικής επαφής
Τα αίτια των σεξουαλικών δυσλειτουργιών είναι πολλά και διακρίνονται σε ψυχογενή και οργανικά. Οι κυριότεροι ψυχογενείς παράγοντες είναι το έντονο άγχος/stress, η κατάθλιψη, τα προβλήματα στη σχέση του ζεύγους, το ιστορικό σεξουαλικής κακοποίησης/τραύματος, η μειωμένη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση και το άγχος απόδοσης. Οργανικοί παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν σεξουαλική δυσλειτουργία περιλαμβάνουν ενδοκρινικές παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης η ανεπάρκεια τεστοστερόνης στον άνδρα ή των οιστρογόνων στη γυναίκα, η υπερπρολακτιναιμία, η δυσλειτουργία του θυρεοειδούς ή των επινεφριδίων, χρόνια νοσήματα όπως η νεφρική ή ηπατική ανεπάρκεια και ο καρκίνος, η καρδιαγγειακή νόσος, νευρολογικές παθήσεις, χειρουργικές επεμβάσεις όπως η ριζική προστατεκτομή στον άνδρα, το κάπνισμα, η κατάχρηση αλκοόλ και εξαρτησιογόνων ουσιών και διάφορα φάρμακα όπως είναι τα αντιψυχωσικά, τα αντικαταθλιπτικά, τα αντιανδρογόνα και μερικά αντιυπερτασικά. Επίσης, στις γυναίκες η κύηση, ο θηλασμός, η εμμηνόπαυση και παθήσεις όπως η ενδομητρίωση και η ακράτεια σχετίζονται με σεξουαλική δυσλειτουργία.
Οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες είναι αρκετά συχνές. Έχει βρεθεί ότι 40% των γυναικών και τουλάχιστον 30% των ανδρών θα βιώσουν κάποια στιγμή στη ζωή τους πρόβλημα σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Το πιο συχνό πρόβλημα στους άνδρες είναι η στυτική δυσλειτουργία, ενώ στις γυναίκες η μειωμένη ερωτική επιθυμία. Παρά την αυξημένη συχνότητα που καταγράφεται στις μελέτες, η σεξουαλική δυσλειτουργία υποδιαγιγνώσκεται και αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι άνδρες και γυναίκες δεν νοιώθουν άνετα να μιλήσουν για το σεξουαλικό τους πρόβλημα και δύσκολα ζητούν ιατρική βοήθεια. Είναι πολύ σημαντικό όσοι και όσες βιώνουν κάποιο πρόβλημα με τη σεξουαλική τους λειτουργία να απευθύνονται σε ένα επαγγελματία υγείας, διότι αφενός η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να αποκαλύψει άλλα οργανικά ή ψυχικά νοσήματα, πχ η στυτική δυσλειτουργία στον άνδρα μπορεί να είναι πρώιμο προειδοποιητικό σημείο καρδιαγγειακής νόσου και αφετέρου υπάρχει η δυνατότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης με τα υπάρχοντα θεραπευτικά εργαλεία.
Κομβικό ρόλο στη διατήρηση της σεξουαλικής υγείας κατέχει η πρόληψη. Η χρήση ασφαλών αντισυλληπτικών μεθόδων ιδίως προφυλακτικού, ο τακτικός έλεγχος για ΣΜΝ, η προφυλακτική χορήγηση αντιβιοτικών πριν ή μετά από σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη, η εμβολιαστική κάλυψη (π.χ. εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων [HPV]) και η ελεύθερη πρόσβαση σε τεκμηριωμένη πληροφόρηση και υπηρεσίες υγειονομικής φροντίδας αποτελούν βασικές στρατηγικές πρόληψης των ανεπιθύμητων κυήσεων και των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων λοιμώξεων και των απώτερων συνεπειών τους. Η ενημέρωση και η εκπαίδευση-διαπαιδαγώγηση για τη σεξουαλικότητα και τις ποικίλες εκφράσεις της, τόσο από την οικογένεια όσο και από το εκπαιδευτικό σύστημα και πιο εξειδικευμένα από τους επαγγελματίες υγείας είναι θεμελιώδους σημασίας για τη προάσπιση του αγαθού της σεξουαλικής υγείας σε μια κοινωνία συναίνεσης, συμπερίληψης και αλληλοσεβασμού.
Η σεξουαλική υγεία δεν είναι πολυτέλεια και προνόμιο λίγων. Είναι αναπόσπαστο κομμάτι της γενικότερης υγείας και ευεξίας του ατόμου και αδιαπραγμάτευτο ανθρώπινο δικαίωμα.
Επιμέλεια κειμένου: Χρήστος Π. Τσαμέτης, Ενδοκρινολόγος, Κλινικός Ανδρολόγος (ΕΑΑ cert.)
Διδάκτωρ Α.Π.Θ. Επιστημονικός Συνεργάτης Μονάδας Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α’ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ., ΓΝΘ «Παπαγεωργίου», Θεσσαλονίκη.